En is het onder jongeren nou echt zo’n epidemie?
In ‘De groene’ schrijft Hidde Boersma een vlammend stuk over het geluk van de moderne mens. Volgens allerlei onheilsprofeten zouden we in onze moderne maatschappij vervreemd raken van elkaar, en eenzaam en ongelukkig worden. Ook ik hoor bij vrijwel elke lezing die ik geef over eenzaamheid: ‘Denkt u ook niet dat het komt door onze individuele samenleving?’ Waarmee mensen hun eigen overtuiging al bekend hebben gemaakt. Boersma haalt diverse onderzoekers uit de kast die juist argumenten voor het tegendeel laten zien. We zouden juist gelukkiger worden.
Het zijn verwarrende feiten en cijfers, waar we mee geconfronteerd worden. Aan de ene kant is er de zekerheid dat we als moderne mens steeds minder vrienden hebben. (Ja, dat is onderzocht). Anderzijds laten metingen zien dat we daar helemaal niet zo ongelukkig mee zijn. We hebben dan misschien minder mensen waar we dag in, dag uit, mee optrekken, maar dankzij sociale media kunnen we onze contacten gevarieerd èn op peil houden
Aan de ene kant is er de zekerheid dat eenzaamheid minder wordt naarmate men in een meer individueel ingestelde cultuur leeft. Aan de andere kant is er de zekerheid dat ook in die meer individueel ontwikkelde cultuur enorm veel eenzaamheid leeft.
De afgelopen maanden is steeds meer aandacht gekomen voor eenzaamheid bij jongeren, met name bij jongvolwassenen. Media doen voorkomen alsof er onder jongeren opeens een epidemie van eenzaamheid heerst. Wat is nou wat?
Dit zijn de feiten
Eenzaamheid is normaal. Het overkomt iedereen als je een tekort voelt aan menselijke verbondenheid. Dus als je partner er vandoor is, als je kinderen de deur uit zijn of als je na die drukke vakantie terugkomt in je lege huis. Als het goed is weet je wat je moet doen om ervoor te zorgen dat je weer verbonden raakt met anderen. Soms gaat dat vlot, soms heb je echt wel tijd nodig om te herstellen, maar als het goed is komt er weer een eind aan die eenzaamheid. Voor heel veel mensen, jong en oud, is het helaas niet goed.
Als je niet weet hoe je het moet doen òf niet in de gelegenheid bent, dan wordt het niks met die nieuwe verbondenheid. Dan blijf je je eenzaam voelen. En chronische eenzaamheid is een vicieuze cirkel, waar je in je eentje slecht uit komt. Chronische eenzaamheid is de realiteit voor ongeveer 10% van de bevolking. Jong en oud. Het maakt je ongezond en je gaat eerder dood.
Wat er nu aan de hand is?
We zijn – in het kader van individualisering – steeds meer aan het ontdekken wat we als mens, als individu, nodig hebben om gezond en gelukkig te leven. Een van die ontdekkingen is dat we verbondenheid met mensen veel harder nodig hadden dan we dachten. Die bewustwording, dat is waar we mee te maken hebben. Er is een epidemie van bewustwording.
Er is geen epidemie van eenzaamheid. Eenzaamheid is – voor zover we kunnen meten – in ons land de afgelopen vijftig jaar licht afgenomen. En als we de literatuur mogen geloven is eenzaamheid van alle tijden geweest. De enige epidemie is die van de aandacht voor het onderwerp. Gelukkig maar.
Want hoewel chronische eenzaamheid zo’n 10% van de bevolking treft, voelt 40% van ons zich veel te vaak eenzaam. We zijn aan die situatie gewend, we weten niet beter. Net zoals mensen ooit de po leegden in de gracht, of één keer per jaar in bad gingen, omdat ze niet beter wisten, zo denken we nu nog dat eenzaamheid normaal is.
De status quo is redelijk ongezond
Kort en goed: er is geen epidemie van eenzaamheid en er is geen reden aan te nemen dat die er aan zit te komen. Er is een staat-van-zijn in ons leven die ervoor zorgt dat we nog te weinig weten van hoe we met elkaar kunnen leven. Waardoor we minder verbonden zijn dan gezond voor ons is. Dat maakt dat we ons eenzaam voelen, al beseffen we daarbij best dat we in een veilig land wonen waar we niet veel te wensen hebben. Hoewel we ons dus aan de ene kant wel gelukkig voelen, is er ook veel eenzaamheid. Voor 40% van de bevolking een verdrietige staat-van-zijn. Met het risico op chronische eenzaamheid. En dat risico is er bij oud èn jong.
Dus hoewel de moderne mens gemiddeld gesproken wel degelijk ietsje minder eenzaam is dan vroeger, valt er nog heel veel te winnen. Er is geen reden tot paniek, de situatie is niet nieuw. Er is wel alle reden meer te leren over eenzaamheid en over hoe we ervoor zorgen dat we er niet aan onderdoor gaan. Voor iedereen, individueel.
Dat is waar ik mij al sinds 2000 mee bezig houd. Meer weten?
