Eenzaamheid-Randvoorwaarden voor een organisatie (gemeente of welzijnsorganisatie)
“Het aanpakken van eenzaamheid is een complex en veelzijdig probleem dat vraagt om een geïntegreerde aanpak op meerdere niveaus, van individuele ondersteuning tot bredere maatschappelijke veranderingen. Het vereist een holistische benadering en kan afhangen van de specifieke situatie en doelgroep.” Mooi klinkt dat, he. Dank je wel, ChatgPT.
Dat klinkt overweldigend en bombastisch en dat is het ook. Laten we dus niet in de val trappen van mooie formuleringen die niets inhouden, maar gaan kijken naar wat praktisch uitvoerbaar is.
Visie
Om te beginnen, wil je eenzaamheid aanpakken, dan heb je een visie nodig om te bepalen waar je energie en geld in stopt. Visie kun je alleen ontwikkelen met voldoende kennis. Daar begint het dan ook mee: weten. Weten wat het probleem is, hoe groot het is en – niet onbelangrijk: wat er aan is te doen. Dus niet: wat er aan wordt gedaan, (want dat werkt vaak totaal niet), maar wat wel werkt.
Erkenning
Bewustzijn en erkenning: Eenzaamheid moet als een serieus sociaal en psychologisch probleem worden erkend. Dat is niet moeilijk als je weet wat eenzaamheid doet met een brein, maar ja, die kennis moet je dus hebben. Het is minder zinvol een samenwerkingsverband op te tuigen voordat je weet wat je eigen organisatie kan en wil doen. Het begint dus bij kennis binnen halen, in de vorm van een advies of in de vorm van eigen kennisontwikkeling.
Keuze
Een gedegen begrip van de oorzaken, risicofactoren en gevolgen van eenzaamheid is nodig om beleid te kunnen bepalen. Het is essentieel om te bepalen waar je geld aan wilt besteden. Is dat preventie of juist aanpak voor degenen die zelf niet in staat zijn iets te doen? Is dat aan individuele aanpak of aan een systeemverandering? Om de keus te kunnen maken waar beperkte middelen aan worden besteed is het nodig te weten wat de opties zijn.
Cultuur
Het begrijpen van culturele en gemeenschapsverschillen is belangrijk bij het ontwikkelen van een visie op de aanpak van eenzaamheid. Oorzaken en oplossingen voor eenzaamheid kunnen variëren tussen verschillende groepen en regio’s.
Samenwerking
Interdisciplinaire samenwerking: Het aanpakken van eenzaamheid vereist samenwerking tussen verschillende sectoren, waaronder gezondheidszorg, maatschappelijk werk, onderwijs, gemeenschapsorganisaties en de particuliere sector. Het is niet moeilijk ieders belang te zien bij samenwerking: zolang 50% van de bevolking last heeft van eenzaamheid, heeft vrijwel iedereen baat bij verbetering van die situatie.
Hulpbronnen
Het is belangrijk om toegang te kunnen bieden tot geschikte hulpbronnen en ondersteuning voor mensen die lijden aan eenzaamheid. Dit kan variëren van toegang tot professionele hulpverleners tot gemeenschapsprogramma’s en online platforms voor connectie of therapie. Noem het een logistiek voor de aanpak van eenzaamheid.
Preventie
Naast het verhelpen van eenzaamheid bij mensen die er al last van hebben, is preventie cruciaal om te voorkomen dat steeds meer mensen las krijgen van eenzaamheid. Vaak wordt dan gedacht dat dit moet bestaan uit voorlichting over sociale vaardigheden, het bevorderen van sociale inclusie op scholen en op de werkplek, en het creëren van leeftijdsvriendelijke gemeenschappen voor ouderen. Dat zijn allemaal goede acties, maar echte preventie bestaat uit het ontwikkelen van relatievaardigheden. Dat begint bij ouders, kinderopvang, scholen…
Technologie
Technologische oplossingen: online platforms, sociale media en videocommunicatie kunnen een rol spelen bij het verminderen van eenzaamheid, vooral onder mensen die fysiek geïsoleerd zijn. Het hebben van digivaardigheden kan dan cruciaal zijn. Steun daarbij kan het verschil maken. Het vergroten van het bewustzijn en het verminderen van het stigma rond eenzaamheid zijn essentieel.
Geld
Voldoende financiële middelen moeten beschikbaar zijn om programma’s en interventies voor eenzaamheid te financieren, zowel op lokaal als regionaal niveau. Hoewel er verschillende subsidies beschikbaar zijn is het riskant daarvan afhankelijk te zijn. Samenwerking met het bedrijfsleven en met verzekeraars kan daarbij het verschil maken. Lokaal kunnen fondsen meer mogelijk maken dan je denkt.
Evalueren
Het monitoren en evalueren van de effectiviteit van inzet van middelen is van cruciaal belang om te zorgen dat deze effectief worden ingezet en om voortdurende verbeteringen aan te brengen. Terugkoppelen van de inspanningen hun succes en zonodig bijstellen van de plannen zijn noodzakelijke randvoorwaarden voor de aanpak van eenzaamheid.
Randvoorwaarden
Samengevat zijn de randvoorwaarden: Kennis, bewustzijn van de problematiek, visie, samenwerking, toegang kunnen bieden tot hulpbronnen, voldoende financiële middelen, terugkoppeling.
Laten we een ding vaststellen: sinds de invoering van het programma eentegeneenzaamheid is de eenzaamheid in Nederland toegenomen. Het was al niet florissant, met een percentage eenzaamheid van 40%, maar het is sindsdien nog erger geworden, tot 49% van de bevolking. Corona heeft daar zeker een rol in gespeeld, maar we kunnen niet zeggen dat dit programma een deuk in een pakje boter heeft geslagen. In het kader van evaluatie is het goed te bezien waar dat door kan komen.
Lief en goedbedoeld
Hoewel vrijwel overal actie wordt ondernomen door gemeentes en welzijnsorganisaties gebeurt dat opvallend vaak zonder dat er deskundigen aan te pas zijn gekomen. Vanuit een intuïtief idee dat je eenzaamheid aanpakt door lief voor elkaar te zijn wordt nogal wat leuks georganiseerd. Gelukkig zien we ook voorbeelden waar het wel goed gaat.
Het verandert!
We kunnen met zijn allen constateren dat in Nederland meestal niet aan de eerste randvoorwaarde wordt voldaan: begin met kennis van zaken. Gelukkig zijn er gemeenten en welzijnsorganisaties die dat wel doen. Wij merken dat hier. De aanvragen voor opleidingen rollen binnen. Wij doen ons best om te zorgen dat met kennis van zaken kan worden gewerkt aan het verminderen van eenzaamheid.
Zo kunnen we zeggen dat aan voorwaarde één meer en meer wordt voldaan…
