Stappenplan aanpak eenzaamheid
Eenzaamheid aanpakken is in de beste omstandigheden niet eenvoudig. Dat blijkt uit de ervaringen over de hele wereld: ondanks de beste bedoelingen mislukt er veel, te veel. Zo is in Engeland, waar de eerste minister voor eenzaamheid ter wereld is aangesteld, een teleurstellend resultaat gemeld. Ook in ons eigen land blijkt dat ondanks heel veel geld, energie en enthousiasme, eenzaamheid toeneemt, in plaats van afneemt. De oorzaak? Een gebrek aan kennis en deskundigheid bij veel van degenen die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van plannen. De oplossing: een gestructureerde aanpak met kennis van zaken.
Planning is king
Tijd dus voor meer deskundigheid bij de aanpak van eenzaamheid, bij iedereen die betrokken is bij professionele èn vrijwillige hulp. Die deskundigheid komt er niet zo maar. Die valt niet uit de lucht. Het vraagt om planning, sturing en om geld. Gek genoeg is geld vaak niet het probleem, maar meer de vraag: waar geven we dat aan uit. Daarbij is een goed plan onontbeerlijk. Dus, daarom:
Stappenplan aanpak eenzaamheid
Stap 1: In kaart brengen en bewustwording creëren
– Raadpleeg het RIVM voor een grondige behoefteanalyse om de omvang van eenzaamheid binnen de gemeente vast te stellen. (En besef dat kinderen niet zijn opgenomen in de metingen!)
– Creëer bewustwording over het probleem van eenzaamheid via campagnes, seminars, en lokale media om het publiek en beleidsmakers bewust te maken van het belang van de aanpak. (Neem een voorbeeld aan Eindhoven)
– Zorg voor een centrale aansturing, in de vorm van een enthousiaste projectleider of een organisatie die verantwoordelijk is voor het plan, met voldoende financiering. (Neem een voorbeeld aan Amstelveen)
Stap 2: Ontwikkeling van een strategisch beleidskader
– Stel een werkgroep samen met vertegenwoordigers van verschillende belanghebbenden, waaronder beleidsmakers, professionals en vertegenwoordigers van de doelgroep. Denk hierbij met name ook aan huisartsen, scholen en welzijnsorganisaties.
– Formuleer een strategisch beleidskader dat de visie, doelen, doelgroepen en benaderingen voor de aanpak van eenzaamheid uiteenzet. Maak onderscheid tussen preventie en aanpak. Maak dit plan alleen als je deskundig bent of met deskundig advies.
– Een specialist eenzaamheid, al dan niet in eigen huis, kan voorzien in de nodige deskundigheid om hieraan bij te dragen. Overschatting van je kennis leidt tot groei van eenzaamheid. Weet jij genoeg? Test het hier.
Stap 3: Capaciteitsopbouw voor professionals
– Organiseer trainingen en workshops om huisartsen, therapeuten, welzijnswerkers en andere professionals te voorzien van kennis en vaardigheden in het herkennen, bespreekbaar maken en aanpakken van eenzaamheid, zodat zij lokaal de kennisdragers zijn.
Stap 4: Samenwerking en netwerkvorming
– Creëer een platform voor samenwerking tussen verschillende professionals, instanties en organisaties die betrokken zijn bij de aanpak van eenzaamheid.
– Integreer in eerste instantie Faktor5 als de opleider om trainingen en workshops te verzorgen voor professionals, zoals huisartsen, therapeuten, welzijnswerkers en docenten.
Stap 5: preventie
– Voorzie iedereen die betrokken is bij opvoeding en scholing: leraren, (jeugd)artsen, consultatiebureaus, onderwijs en ouders van relatievaardigheden om die te kunnen overdragen op kinderen en jongeren.
Stap 6: Opsporing en verwijzing
– Werk samen met huisartsen en gezondheidszorgprofessionals om vroegtijdige opsporing en verwijzing van eenzaamheid te integreren in routinematige medische consultaties.
– Zorg voor voldoende aanbod van effectieve vormen van aanpak, zodat er ook inderdaad verwezen kan worden! Zoek voor de bij het beleid passende erkende interventies voor de gekozen doelgroepen, zoals de erkende interventie “Creatief Leven” voor volwassenen en “Joinus” voor jongeren.
Stap 7: Lokale gemeenschapsinitiatieven
– Activiteiten onder de noemer ‘community-care’ zijn van belang om mensen te ondersteunen die zich tijdelijk eenzaam voelen. Versterk deze primaire preventie van eenzaamheid.
– Steun lokale initiatieven, maar versterk vooral ook hier deskundigheid op het gebied van eenzaamheid om te zorgen dat energie en enthousiasme niet verloren gaan. Te vaak worden door gebrek aan kennis acties ondernomen waardoor mensen eenzamer worden.
Stap 8: Monitoring en evaluatie
– Stel meetbare doelen en indicatoren op om de effectiviteit van de aanpak te volgen.
– Voer regelmatige evaluaties uit om te bepalen of de strategieën en interventies het beoogde effect hebben en pas ze indien nodig aan.
– Blijf openstaan voor feedback van professionals en burgers om voortdurend te leren en de aanpak te verbeteren.
