Je eenzaam voelen
Afgelopen week schreef ik er voor de website Eenzaamheid Informatie Centrum een artikel over. Maar op dit podium, dat tenslotte voor professionals is, doe ik er een schepje bovenop. Want er is nog wel wat meer over te zeggen dan dat ik hier al deed.
Je eenzaam voelen, wat betekent dat eigenlijk?
Wanneer voel je je eenzaam? Het bijzondere is dat mensen van elke cultuur en achtergrond weten wat pijn is. Maar eenzaamheid, een gevoel dat even universeel is als pijn, daarover twijfelen veel mensen. Nog bijzonderder is misschien wel dat veel mensen psychische pijn en lichamelijk pijn door elkaar kunnen halen. Ze komen dan bij de dokter en klagen over buikpijn, maar in feite is het rouw, verdriet, of dergelijke pijn. Hoe komt dat?
Pijn kennen we
Pijn is een gevoel dat door ons brein wordt geregistreerd als er ergens in ons leven iets niet goed gaat. Iets wat ons bedreigt. Zo voelen we pijn als we ons verbranden, zodat we die hand uit het vuur halen. We voelen pijn als er in ons binnenste iets niet gezond is. Zo waarschuwt ons lichaam ons ervoor dat we in actie moeten komen. Die pijn wordt geregistreerd in ons brein, of we ons daar nu wel of niet van bewust zijn.
Geleerde emotie
Je bewust zijn van pijn, daar worden we aardig in getraind in onze opvoeding. Terecht, want wie pijn negeert kan het slecht vergaan. Daarom leren we van onze ouders pijn te benoemen. Zo koppelen we de ervaring van pijn die ons brein registreert aan het woord pijn. Nauw gealtereerd aan eenzaam zijn gevoelens als: verdriet, rouw, afgescheiden voelen, buitenstaander voelen, buitengesloten voelen, alleen gelaten voelen, niet gezien worden, niet gehoord worden…
Pijn in je brein
Nou is het zo dat als we ons eenzaam voelen, dat dezelfde hersengebieden in actie brengt als wanneer we lichamelijke pijn hebben. Maar lang niet elk mens leert van de eigen ouders, of op school, dat die pijnlijke ervaring het gevoel is als er ergens iets mis is met je relaties, met de mensen in je leven. En wie nooit heeft geleerd om dat gevoel dat je hebt, een naam te geven, die zal twijfelen als ie dat gevoel heeft: voel ik me eenzaam of wat is dat?
Fins onderzoek
In 2018 verscheen een artikel van de hand van Finse onderzoekers dat wat mij betreft veel meer aandacht zou mogen krijgen. Het gaat over de relatie tussen iemands gevoel en de lichamelijke ervaring daarvan. Dit is wat de onderzoekers erover opmerken:
“We hebben solide bewijs dat het lichaam betrokken is bij allerlei cognitieve en emotionele functies, met andere woorden, de menselijke geest is nauw verbonden met het lichaam”, aldus de onderzoekers.
Mocht je nog twijfelen aan de innige verbondenheid van lichaam en geest, lees verder…
Lauri Nummenmaa, Riitta Hari, Jari K. Hietanen, en Enrico Glerean hebben zich gebogen over de relatie tussen wat mensen ervaren in hun lichaam en hoe ze dat gevoel benoemen. Ze ondervroegen daarvoor 100o mensen, geen kleine groep dus. Dat leverde een set mooie kaarten op. Je ziet er hier twee:
De eerste geeft een overzicht van de plaatsen in het lichaam waar mensen emoties voelden en hoe sterk die gevoelens zijn.
Zoals je ziet is eenzaamheid heel nadrukkelijk in het hoofd en in het hart geplaatst. zoals sommige mensen zeggen: een gat in je hart.
De tweede is een indruk van de waardering van diezelfde emoties.
Zoals je ziet zijn eenzaamheid en sociaal geïsoleerd zijn in dezelfde regio te vinden maar zijn ze niet gelijk. Dat komt overeen met wat we ervan geleerd hebben.
