Er is een enorme verwarring over wat eenzaamheid is, wat mantelzorg is en wat corona daar voor invloed op heeft. Zo werd ik door een student gemaild met de volgende vraag:
Vraag over eenzaamheid, mantelzorg en corona
“Voor een schoolopdracht ben ik een stuk aan het schrijven over het effect van mantelzorg op de eenzaamheid van ouderen.
Ik hoop daarom of u misschien wat vragen wil beantwoorden voor mijn stuk? Hieronder zal ik de vragen op een rijtje zetten.
- Wat heeft het coronavirus voor gevolg op de eenzaamheid van ouderen?
- Hoe belangrijk denkt u dat mantelzorg is voor de ouderen?
- Wat voor positieve effecten kan mantelzorg hebben op de eenzaamheid van ouderen?
- Zou u mantelzorg aanraden?
Ik hoop dat u mee wilt werken. Dat zou mij in ieder geval heel erg helpen! “
Wat is eenzaamheid?
Eenzaamheid is wat je voelt als je relaties niet voldoen aan jouw persoonlijke behoeften. Als je relaties worden verbroken, of je kunt mensen die je dierbaar zijn niet meer zien, dan is er een behoefte die voorheen werd vervuld, maar nu niet. Dat is wat we bedoelen met eenzaamheid. Daaruit blijkt al dat eenzaamheid op zich dan wel heel vervelend voelt, maar geen probleem hoeft te zijn. Als je in staat bent je behoefte op een andere manier kunt vervullen, dan is er geen vuiltje aan de lucht. Ben je in staat om af en toe elkaar online te spreken, of het contact per telefoon goed te houden, dan hoef je geen last te houden van eenzaamheid.
Anders is het, als je relaties ophouden te bestaan. Dat gebeurt als mensen overlijden, mar ook als je door veranderde omstandigheden niet meer aan elkaars behoefte kunt voldoen. Niet meer contact kunnen maken kan een reden zijn om een relatie te stoppen, hoe pijnlijk dat ook kan zijn.
Signaalfunctie
Eenzaamheid heeft een signaalfunctie: het waarschuwt je dat je relaties niet goed zijn, dat je iets moet doen om die verbondenheid die we als mens allemaal nodig hebben, weer te realiseren. Eenzaamheid is dan ook niet gerelateerd aan leeftijd. En eenzaamheid kunnen we allemaal ondervinden als gevolg van de corona maatregelen, of we nu oud zijn of jong. Vaak wordt gedacht dat de oudste mensen het meest te lijden hebben onder de isolatie-maatregelen. Dat hoeft beslist niet zo te zijn. Sterker zelfs, als je een stabiel aantal relaties hebt, die je door jarenlang te leven hebt opgebouwd, en je verliest er eens een, dan kun je dat meestal wel verwerken, al doet het natuurlijk altijd zeer.
Oudere mensen hebben over het algemeen behoefte aan minder veel relaties dan jongere mensen. Voor jonge mensen, die juist bezig zijn met het opbouwen van relaties, is het gevolg van de corona maatregelen misschien nog wel veel sterker en ingrijpender.
Mantelzorg
Mantelzorg is een modewoord, het beschrijft niets meer of minder dan het fenomeen dat mensen voor elkaar zorgen. Zoals mensen dat altijd al hebben gedaan. Wikipedia zegt het zo: Mantelzorg is de zorg voor chronisch zieken, gehandicapten en hulpbehoevenden door naasten: familieleden, vrienden, kennissen en buren. Kenmerkend is de reeds bestaande persoonlijke band tussen de mantelzorger en zijn of haar naaste. Daarnaast gaat het om langdurige zorg die onbetaald is.
Pas in 1972, toen steeds meer persoonlijke diensten en zorg werden verhandeld, kon het fenomeen ontstaan dat er onderscheid werd gemaakt tussen deze diensten die verhandeld werden en dus betaald, en de diensten die mensen elkaar verleenden omdat ze dat nu eenmaal als hun plicht zagen. Soms als een mooie plicht, soms als een zware taak die tegen heug en meug werd verricht, maar altijd zonder dat daar een betaling tegenover stond. Sommige mantelzorgers zijn jongeren die voor ouderen zorgen, maar het is ook vaak omgekeerd. Zo kookt in mijn straat iemand altijd voor haar zieke, oudere buurvrouw en zorgt mijn vader op zijn zesennegentigste voor zijn veel jongere vrouw.
