Post-corona eenzaamheid
Hij belde me omdat hij het niet meer zag zitten. Vanaf de eerste dag dat er sprake was van Corona had hij zich in zijn eigen huis verschanst als een stad onder beleg. Zo bang was hij voor een mogelijke ziekenhuisopname, dat hij geen enkel risico wilde lopen. In het begin was het nog spannend en uitdagend. Hij was een van de eersten die met Zoom kon spelen alsof hij het al jaren gedaan had. Eten liet hij bezorgen en hij had een systeem voor het sturen van lieve kaartjes naar bekenden.
Systeem in tijden van eenzaamheid
De tijd dat we allemaal bang waren voor corona en in de supermarkt afstand hielden was ie goed doorgekomen. Zijn systeem had goed gewerkt. Maar nu, na een lange tijd in isolement te hebben geleefd, bleek ‘terug naar normaal’ voor hem niet te lukken. Hij had het gevoel dat hij gek werd. Hij belde me op. Hij stond stijf van eenzaamheid.
Angst en onzekerheid
Onzekerheid en angst – daar zijn wij als mensen behoorlijk goed in. De meeste zelfhulpboeken en cursussen gaan daar over. Of je nou hoog in de top verkeert of onderin de grote meute – iedereen voelt zich af en toe onzeker en bang. Je kunt je over van alles onzeker voelen: een grote neus, te kleine borsten, te verlegen, te snel proberen iemand te versieren… kies maar iets. Het hoort erbij, maar het moet niet dag in dag uit je leven beheersen. Dan wordt angst een fobie. Daar kan geen redenering tegenop. Zijn angst voor een ziekte en voor ziekenhuisopname had ertoe geleid dat hij zich lang had geïsoleerd. Dat dat eenzaamheid oplevert is volstrekt voorspelbaar. Dat die eenzaamheid langer zou duren, daar had hij geen rekening mee gehouden.
Fobie
Een beetje psycholoog ruikt hier al op afstand een bekend probleem: een angst, die je probeert op te lossen door de gebeurtenis te vermijden tot het kraakt. Angst voor ziekenhuisopname in dit geval: nosocomefobie. Nu is zo’n angst meestal het gevolg van een gebeurtenis die een diepe indruk achterliet, vaak een herinnering uit de kindertijd. Vaak komt er ook eenzaamheid aan te pas. Zo zie je dat er bij deze meneer een stel dingen door elkaar lopen: een fobie, jezelf vrijwillig afsluiten van de buitenwereld met eenzaamheid als gevolg, maar misschien ook wel eenzaamheid uit de kindertijd. Hoe kun je zo iemand het beste helpen?
Waarom blijft eenzaamheid duren, ook na een isolement?
Dat hij zich eenzaam zou voelen gedurende de tijd dat hij in zijn huis zat opgesloten, daar had hij wel op gerekend. Maar omdat hij ervan uit ging dat het tijdelijk zou zijn, kon hij ermee leven. Nu bleek die eenzaamheid blijvend te zijn. Wat is er aan de hand? Om dit te begrijpen moet je iets meer van eenzaamheid weten. Wat het met je brein doet, en dus met jou. Je kunt het hier uitgebreid lezen, maar de korte versie is dit:
isolement en eenzaamheid maakt dat je steeds minder in staat bent om te genieten van andere mensen, dat je banger wordt voor anderen en je daardoor nog meer terugtrekt. Je bent een minder leuke versie van jezelf geworden. Het is je brein dat daarvoor zorgt. Helaas kun je op een gegeven moment zelf dat probleem niet meer oplossen, je zit als het ware gevangen in eenzaamheid.
Volgorde van aanpak
Dee meneer vroeg in elk geval om hulp, dat is al een heel belangrijke stap. Maar nu, gezien die fobie en dat langdurige isolement? Waar moet je dan beginnen? Er zijn stromingen in hulpverlening die zeggen: zet kleine, praktische stapjes, en dan maar zien of het nodig is die oude pijn op te lossen. Er zijn stromingen die zeggen: je moet die oude pijn doorwerken, daar is geen ontkomen aan, dus laten we beginnen met de jeugdervaringen te bespreken. Er zijn stromingen die vinden dat je de eerste, oorspronkelijke traumatische ervaring moet oplossen omdat dat anders steeds de kop blijft opsteken.
Op elk potje een dekseltje
Zo zijn er talrijke stromingen in het land van hulpverlening. Elke stroming heeft zijn aanhangers in de wereld van hulpverleners, maar ook in de wereld van de cliënten. Iemand die gruwt van hypnose zal zich niet zo laten behandelen, zelfs al zou dat waarschijnlijk de beste aanpak zijn. Iemand die zweert bij pillen, laat zich niet overhalen om gedragstherapie te doen. En omgekeerd.
No-nonsense aanpak van eenzaamheid
Bij eenzaamheid moet je altijd twee dingen doen. Het brein moet gestimuleerd worden om nieuwe verbindingen aan te gaan, waardoor mensen zich beter voelen over zichzelf en weer wat nieuws kunnen leren en ook moet iemand de vaardigheden leren om (weer) op een leuke manier met anderen om te gaan. Die twee zijn noodzakelijk om eenzaamheid op te lossen. Die fobie zou misschien ook wel opgelost kunnen worden, maar voor deze meneer was met die fobie op zich best te leven.
In mijn gesprek met deze meneer hebben we het hier ook over gehad. Hem sprak mijn no-nonsense aanpak wel aan. Ik heb hem geadviseerd om te beginnen de gratis online test te doen. Daaruit komt in elk geval naar voren hoe erg – of niet- het is gesteld met zijn eenzaamheid. Die test levert een eenvoudig advies over wat je in jouw geval het beste kunt doen. Met dat advies kun je besluiten wat je te doen staat. In zijn geval was een groepscursus toevallig net aangekondigd in zijn gemeente, dus daar is hij naartoe gegaan.
Post-corona eenzaamheid
Voor de meneer in dit verhaal was het duidelijk: hij was zich door het isolement eenzaam gaan voelen en dat was niet meer overgegaan. Daar is prima wat aan te doen. Hij wist niet dat eenzaamheid hersenveranderingen teweeg brengt, die het lastig maken om nog normaal sociaal te zijn. Eigenlijk verander je door eenzaamheid in negatieve zin. Je brein verandert en dat is niet omkeerbaar. Gelukkig is het goed mogelijk om je brein te leren weer nieuwe verbindingen te maken, waardoor je wel optimaal sociaal kunt functioneren. Maar dat komt niet vanzelf. Daar heb je hulp bij nodig.
Long Covid en eenzaamheid
Een van de meest verdrietige dingen die we hebben geleerd na corona is dat veel mensen er maar niet bovenop komen. Niet alleen hebben ze te maken de effecten van de ziekte, maar ook met de effecten van verbroken sociale contacten, van het verlies van contact met geliefden. Eenzaamheid is een logisch gevolg van die situatie. Feitelijk word je iemand anders als je niet meer bent wie je was. Dat betekent dat je relaties niet meer zijn wat ze waren. Je zult dan, hoe lastig ook, nieuwe relaties moeten aangaan en de oude moeten herijken. Het ligt niet aan jou, het ligt aan je situatie. Maar het is wel aan jou om er wat aan te doen. Kom op voor jezelf en vraag hulp.
Voor de beste hulp bij eenzaamheid kun je terecht bij een van de goed opgeleide specialisten.
