Eenzaamheid in de huisartsenpraktijk
Eenzaamheid in de huisartsenpraktijk…
of die huisarts niet al genoeg te doen heeft. Toch is het zinvol er meer van te weten.
‘Ja, ik ben er wel eens mee naar de huisarts geweest’ zei ze. ‘Die gaf me het advies om eens meer te gaan wandelen. Wandelen.’
In 2008 bleek uit een klein onderzoek van de Maastricht University dat huisartsen zich vrijwel niet bezig hielden met het onderwerp eenzaamheid. Bij de meeste geïnterviewden was het zelfs nog nooit op het spreekuur aan de orde geweest.
We mogen hopen dat dat anno nu anders is. De contouren van het gigantische probleem dat eenzaamheid heet beginnen nu een beetje op te doemen. Het wordt tijd. In 1756 was het Johann Georg Zimmermann die het eerste van drie dikke delen publiceerde over het onderwerp.
Sinds die tijd is er bitter weinig toegevoegd aan de bekendheid van eenzaamheid. Terwijl het een fenomeen is dat ons allemaal overkomt. Een fenomeen dat voor zo’n 40% van de mensheid de start is van een miserabel leven, dat tien jaar eerder eindigt dan nodig is.
De hoogste tijd dat we met zijn allen meer leren over wat eenzaamheid betekent. Dat het je ellendig doet voelen, dat weet ieder mens. Want iedereen heeft zich wel eens eenzaam gevoeld.
Tasten in het duister naar eenzaamheid
Maar hoe het komt, wat de gevolgen zijn en wat je het best kan doen om het op te lossen, daarover tasten te veel mensen nog in het duister.
‘Eenzaamheid is een gat in je hart, een gat dat je nergens mee kunt vullen’
Daarom heb ik een kort boekje geschreven, ‘Eenzaamheid Snappen in Drie Snelle stappen’. Van een totaal andere orde dan de dikke pillen van Georg Zimmermann. Wel een stuk toegankelijker. Je kunt het hier bestellen/downloaden
Wat de huisarts moet weten over eenzaamheid
1. Eenzaamheid, maar ook alleen leven, is een enorm gezondheidsrisico. Het vergroot de kans op hart- en vaatziekten, op vroege uitingen van dementie en op versnelling van dat ziekteproces, op diabetes en op het genezingsproces in het algemeen. Mensen die tien jaar lang eenzaamheid ervaren, gaan tien jaar eerder dood dan hun leeftijdgenoten.
2. Eenzaamheid is het gevoel dat ontstaat bij een ontbreken van essentiële, zinvolle verbinding met andere mensen. Het is dan ook een aansporing om contacten aan te gaan of te herstellen.
3. Eenzaamheid verandert de hersenen, zowel functioneel als structureel. De gevolgen van eenzaamheid die circa een jaar of langer duurt zijn ingrijpend. Ze maken dat eenzaamheid nauwelijks nog door de persoon zelf zonder hulp is op te lossen. Het vermogen contacten te leggen en te onderhouden is verstoord. Het is dan ook zinloos voor mensen die zich al langer eenzaam voelen te proberen hen contacten te laten aangaan.
4. Voor iemand die zich al vanaf de vroege jeugd eenzaam voelt is het noodzakelijk professionele hulp in te roepen. Maatjesprojecten en dergelijke zijn hier zinloos, en geen oplossing voor eenzaamheid.
5. Uitsluitend voor mensen zonder enig leervermogen (denk aan mensen met beperkingen, vergevorderde dementie etc.) is ondersteuning en troost de aangewezen weg. Ieder ander moet de kans krijgen te leren hoe eenzaamheid is op te lossen.
Huisarts, je hebt er dagelijks mee te maken
Of je als huisarts eenzaamheid herkent of niet, je hebt er dagelijks mee te maken. Van alle Nederlanders voelt 40% zich eenzaam, dus dagelijks komen er patiënten binnen die zich eenzaam voelen. Als eenzaamheid de oorzaak is van hun gezondheidsproblemen is het zinvol eenzaamheid te leren herkennen en dat aan te pakken.
Het boekje ‘Eenzaamheid signaleren’ is een goede eerste stap.
Groet,
Jeannette
Goed dat je aandacht vraagt voor Eenzaamheid als probleem. Toch kan eenzaamheid – misschien voor een minder grote groep – juist een verrijking, misschien wel een veilige schuilplaats, zijn voor het leven. Na George Zimmerman heeft Schoppenhauer hierover lezenswaardige dingen geschreven (o.a. Bespiegelingen over levenswijsheid)
Hier spreekt het aloude verschil tussen eenzaamheid als lijden (te vergelijken met pijn) en eenzaamheid als al dan niet gekozen afzondering. Niemand zal ontkennen dat lijden louterend kan zijn. Maar lijden zien als iets nastrevenswaardig lijkt me voor de meeste mensen niet de eerste keus. Binnenkort in het rijtje Zimmermann – Schopenhauer komt ook mijn boek uit. 😉
Dit artikel is uit 2020. Inmiddels is eenzaamheid in Nederland enorm gestegen tot 49% van de bevolking (RIVM). Lees het nieuwe blog hier.