50% van de Nederlanders voelt zich eenzaam
Wanhoop is wat bij me opkwam toen ik las dat de helft van de Nederlanders zich nu eenzaam voelt (volgens het AD van gisteren). Wat me vooral zorgen baart, is dat bij de voorgestelde oplossingen en vormen van aanpak een totaal gebrek aan kennis van zaken wordt gedemonstreerd. De huidige interventies zijn vaak goedbedoeld maar missen de essentie van het probleem.
Dat je duizend maaltijden hebt uitgedeeld wil niet zeggen dat je iets aan eenzaamheid hebt gedaan. Het biedt hooguit tijdelijke verlichting, maar pakt de onderliggende oorzaken niet aan. Dat je een luisterhuisje neerzet is lief. Maar het is ook een teken van gebrek aan kennis van wat eenzaamheid werkelijk is en wat het met je doet. Deze oppervlakkige oplossingen gaan voorbij aan de complexe neurologische en psychologische aspecten van eenzaamheid.
Voor de helderheid: je eenzaam voelen is normaal en dat overkomt iedereen wel eens. Het hoort bij het leven en kan zelfs een gezonde functie hebben om ons te motiveren contact te zoeken. Wat niet normaal zou mogen zijn, is niet weten hoe je normale, gezonde relaties aangaat en daarmee je eigen eenzaamheid kunt oplossen. Het gaat hier om essentiële relatie-vaardigheden die iedereen zou moeten kunnen ontwikkelen. Het gevolg van dit gebrek aan relatievaardigheden leidt tot langdurige eenzaamheid. Langdurige eenzaamheid is een (weinig erkend) hersenprobleem, dat veel verder gaat dan een tijdelijk gevoel van alleenzijn.
Het idee dat het hier gaat om mensen die op een of andere manier buiten de maatschappij staan, zoals ouderen en mensen met een handicap, is volstrekt achterhaald. Eenzaamheid ontstaat in de wieg, en last van eenzaamheid komt dan ook voor op elke leeftijd.
50% van jonge en oud…
Eenzaamheid die niet wordt opgelost leidt tot grote gezondheidsproblemen. Bij jong en oud. Dat is inmiddels wel breed erkend door wetenschappers en zorgprofessionals. Wat veel te weinig mensen weten, is dat eenzaamheid leidt tot het hebben van een eenzaam brein. Een eenzaam brein is een brein dat letterlijk is aangepast aan de situatie van eenzaamheid, met ingrijpende veranderingen in de hersenstructuur en -functie als gevolg.
Een eenzaam brein zorgt voor hormonale verstoring, voor het niet goed kunnen inschatten van de gezichtsuitdrukking van andere mensen, voor cognitieve achteruitgang, kortom tot angst voor mensen. Deze neurologische veranderingen maken het extra moeilijk om uit de spiraal van eenzaamheid te komen, omdat ze het aangaan van nieuwe sociale contacten bemoeilijken.
Dat los je niet op met een luisterhokje of met een gratis maaltijd, hoe goed de bedoelingen ook zijn. Sterker nog, de mensen die werkelijk last hebben van eenzaamheid, zijn de minst waarschijnlijke gebruikers van dit soort initiatieven. Hun veranderde hersenstructuur maakt het juist extra moeilijk om van deze laagdrempelige voorzieningen gebruik te maken.
De tragiek is dat de meeste mensen die hulp zouden moeten geven aan mensen die zich eenzaam voelen, zoals huisartsen, psychologen, sociaal werkenden, niet zijn opgeleid om met kennis gewapend eenzaamheid te lijf te gaan. Ze missen vaak de specifieke expertise over de neurologische aspecten van eenzaamheid en gevolgen voor gedrag en motivatie. Anderzijds zijn degenen die zich eenzaam voelen, door die eenzaamheid extra achterdochtig, ook richting hulpverleners. Het vraagt daarom om een zeer specifieke aanpak die rekening houdt met deze dynamiek.
Die situatie van onmacht moeten we doorbreken. Dat kan alleen met kennis van zaken en een wetenschappelijk onderbouwde aanpak. Alle soort onderzoek is daarvoor zinvol, zoals bijvoorbeeld dit in Twente. Snappen wat eenzaamheid doet met je brein en met jou als mens is echt stap 1. Dit vormt de basis voor elk effectief interventieprogramma. Dan stap 2: snappen welke vorm van hulp wel werkt en waarom, gebaseerd op de laatste wetenschappelijke inzichten. Dan pas komt stap 3: hulp bieden op een manier die aansluit bij de specifieke uitdagingen van mensen met langdurige eenzaamheid.
Voor stap 1 kun je bij ons terecht. Begin met dit gratis boekje en beslis daarna of jij iemand wilt zijn die het probleem eenzaamheid helpt aanpakken. Dat het brandend nodig is zien we om ons heen, en met de juiste kennis en tools kunnen we echt een verschil maken. Zij doen dit al, als eenzaamheidspecialisten. Er ken er gelukkig steeds meer.
